Khánh Hòa bảo tồn, duy trì và khai thác tiềm năng phát triển yến sào Khánh Hòa tự nhiên

Tại Khánh Hòa, nơi biển trời hòa quyện, những hòn đảo đá vôi dựng đứng ngoài khơi không chỉ là phên giậu tự nhiên mà còn là mái nhà của hàng vạn cá thể chim yến – loài chim đã để lại di sản sinh học quý giá bậc nhất: yến sào. Trải qua nhiều thế kỷ, từ những tổ yến kết tinh giữa gió biển và đá núi, Khánh Hòa đã kiến tạo nên ngành yến sào độc nhất vô nhị. Không dừng lại ở việc khai thác, tỉnh đang từng bước chuyển mình, từ bảo tồn tự nhiên đến xây dựng thương hiệu quốc gia – đưa yến sào trở thành một chiến lược phát triển kinh tế biển bền vững.

Tài nguyên yến tự nhiên Khánh Hòa – Di sản không lặp lại

Tỉnh Khánh Hòa hiện có hơn 33 đảo yến tự nhiên, với khoảng 170 hang yến lớn nhỏ, trải dài từ vùng biển Vạn Ninh, Nha Trang đến Cam Ranh. Đây là nơi sinh sống và làm tổ của hơn 26.000 cặp chim yến hoang dã – con số chiếm đến gần 70% quần thể yến đảo cả nước.

Theo thống kê của Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Yến sào Khánh Hòa – đơn vị chủ lực quản lý hệ sinh thái đảo yến tại địa phương, mỗi năm tỉnh thu hoạch trung bình 3.200 – 3.500 kg tổ yến từ các hang tự nhiên. Sản lượng này tuy không lớn nhưng luôn duy trì ổn định và đạt tiêu chuẩn chất lượng cao nhất, trong đó khoảng 75% là yến trắng, 20% là yến hồng, và 5% là yến huyết – loại tổ yến hiếm và có giá trị cao nhất.

Không giống như mô hình nhà nuôi yến phổ biến ở nhiều tỉnh thành khác, chim yến tại Khánh Hòa sinh sống hoàn toàn trong tự nhiên. Chúng bay đi hàng trăm kilomet mỗi ngày để kiếm ăn, chủ yếu là các loài côn trùng nhỏ sống trong tầng không khí sát mặt biển, sau đó quay về hang đá làm tổ vào lúc hoàng hôn. Một tổ yến cần từ 30–45 ngày để hoàn thành, và mỗi năm, chim yến chỉ sinh sản hai lứa cố định, vào khoảng tháng 3 và tháng 8 âm lịch.

Cấu trúc đá vôi của các hang yến, cùng với độ ẩm biển, nhiệt độ dao động từ 26–29°C, độ mặn nước biển và sự yên tĩnh tuyệt đối của các đảo không có cư dân sinh sống... đã tạo nên môi trường lý tưởng cho loài chim yến phát triển ổn định qua hàng trăm năm. Đây là một dạng di sản sinh học đặc biệt – khó nhân rộng, khó tái tạo và không thể thay thế.

Khai thác dựa trên nền tảng bảo tồn: Bài toán sinh học được giải bằng công nghệ yến sào Khánh Hòa

Để khai thác mà vẫn giữ được sự bền vững của tài nguyên, Khánh Hòa áp dụng một loạt biện pháp giám sát sinh học nghiêm ngặt. Từ những năm 2000, tỉnh đã tiên phong đưa các thiết bị theo dõi nhiệt độ, độ ẩm, âm thanh và ánh sáng vào từng hang yến nhằm thu thập dữ liệu thời gian thực về điều kiện sống của chim yến.

Dựa vào các dữ liệu đó, lịch khai thác tổ yến được xây dựng theo nguyên tắc: chỉ thu hoạch sau khi chim non đã nở và rời tổ ít nhất 10 ngày. Mỗi hang yến được giới hạn số lượng tổ được lấy theo năm, đảm bảo chim mẹ có thời gian phục hồi và sinh sản tiếp tục. Việc thu hái luôn được thực hiện bằng tay, bởi những người thợ giàu kinh nghiệm, sử dụng đèn pin chuyên dụng và dụng cụ đơn giản như thang dây, găng tay, bàn chải lông mịn – nhằm tránh làm tổn thương tổ hoặc chim mẹ đang quay lại tổ cũ.

Bên cạnh đó, mô hình bảo vệ đảo yến cũng được thiết lập theo cơ chế ba lớp: trạm gác biển – lực lượng tuần tra đảo – hệ thống camera giám sát. Nhờ đó, tình trạng xâm nhập trái phép, khai thác trộm hay săn bắt chim yến gần như bị triệt tiêu. Các đảo như Hòn Nội, Hòn Ngoại, Hòn Sam – nơi có nhiều tổ yến quý – được bảo vệ nghiêm ngặt 24/7, với lực lượng túc trực quanh năm.

Đặc biệt, Khánh Hòa không khuyến khích nhân giống yến đảo theo phương pháp nhân tạo. Thay vào đó, tỉnh triển khai nghiên cứu sinh học tập tính di cư, vùng kiếm ăn, khoảng cách bay... để hiểu rõ hơn về chu kỳ sống của chim yến, từ đó có các điều chỉnh chính sách khai thác và phát triển nhân văn, có trách nhiệm.

Truy xuất – chế biến – phân phối: Chuỗi giá trị khép kín nâng tầm thương hiệu yến sào Khánh Hòa

Một trong những yếu tố giúp yến sào Khánh Hòa giữ vững vị thế cao cấp chính là khả năng truy xuất và kiểm soát chất lượng sản phẩm xuyên suốt từ đảo khai thác đến bàn ăn người tiêu dùng. Hiện nay, mỗi tổ yến sau khi thu hoạch đều được mã hóa bằng QR code, gắn kèm dữ liệu bao gồm: tên đảo, tọa độ hang yến, ngày thu hái, thời gian sơ chế, độ dài sợi tổ, mức độ tạp chất sau lọc và kỹ thuật viên thực hiện.

Tại nhà máy chế biến, tổ yến được xử lý qua 5 bước: ngâm – làm sạch sơ bộ – lọc lông – định hình – sấy lạnh. Công nghệ sấy lạnh ở nhiệt độ 40–45°C trong môi trường chân không giúp giữ lại tối đa hàm lượng acid amin (đặc biệt là lysine, valine, methionine), đồng thời không làm thay đổi màu sắc tự nhiên và kết cấu sợi yến.

Thành phẩm được đóng gói trong môi trường tiệt trùng, sử dụng bao bì cách ẩm, có dán tem chống giả hai lớp. Tất cả sản phẩm được kiểm nghiệm bởi Trung tâm Kiểm nghiệm Thực phẩm Quốc gia trước khi xuất khẩu hoặc phân phối nội địa.

Từ năm 2020, sản phẩm yến sào Khánh Hòa đã chính thức được bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại 18 quốc gia, trong đó có EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và Australia – những thị trường có hàng rào kỹ thuật cao nhất trong lĩnh vực thực phẩm chức năng. Tổng kim ngạch xuất khẩu yến sào Khánh Hòa năm 2024 đạt hơn 43 triệu USD, tăng 18,2% so với năm trước.

Kinh tế yến sào – Trụ cột mới trong chiến lược phát triển biển đảo

Không dừng lại ở giá trị dinh dưỡng hay xuất khẩu, ngành yến sào đang dần trở thành một trụ cột trong chiến lược phát triển kinh tế biển của tỉnh Khánh Hòa. Với hơn 1.300 lao động thường xuyên làm việc tại các đảo, nhà máy và trung tâm nghiên cứu – ngành yến tạo sinh kế ổn định cho các xã đảo như Vạn Thạnh, Cam Bình, Ninh Phước – những nơi có ít cơ hội tiếp cận ngành công nghiệp, du lịch hoặc thủy sản quy mô lớn.

Ngoài ra, mô hình du lịch sinh thái gắn với đảo yến cũng mang lại hiệu quả bất ngờ. Năm 2023, hơn 28.000 lượt khách trong nước và quốc tế đã tham gia tour “Một ngày làm người gác yến”, trải nghiệm hành trình ra đảo, quan sát chim yến làm tổ, tìm hiểu quá trình khai thác và chế biến tổ yến. Mỗi tour có giới hạn số lượng để đảm bảo không ảnh hưởng đến sinh thái, nhưng doanh thu từ mảng này đã đạt hơn 20 tỷ đồng trong năm.

Khánh Hòa cũng đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn để xây dựng "Khu bảo tồn yến đảo quốc gia", dự kiến đặt tại quần thể Hòn Ngoại – Hòn Sam – Hòn Rỏi. Đây sẽ là mô hình bảo tồn và giáo dục sinh thái đầu tiên tại Việt Nam dành riêng cho chim yến hoang dã, có chức năng nghiên cứu khoa học, thực nghiệm sinh học và truyền thông cộng đồng.

Những thắc mắc thường gặp

1. Vì sao tổ yến Khánh Hòa có giá cao hơn các loại yến khác trên thị trường?
Vì đây là yến đảo tự nhiên, chim làm tổ hoàn toàn trong môi trường hoang dã, không can thiệp nhân tạo. Điều kiện địa chất – sinh học đặc biệt tại Khánh Hòa giúp tổ yến có hàm lượng acid sialic và glycoprotein cao hơn. Quy trình khai thác thủ công, bảo quản kỹ lưỡng cũng làm tăng giá trị sản phẩm.

2. Khánh Hòa có khuyến khích nuôi chim yến trong nhà không?
 Tỉnh không cấm nhưng không khuyến khích phát triển đại trà. Việc nuôi yến trong nhà cần được cấp phép, kiểm soát âm thanh, chất lượng môi trường và tuyệt đối không gây ảnh hưởng đến quần thể yến đảo tự nhiên.

3. Có thể sử dụng yến sào hằng ngày như một loại thực phẩm dinh dưỡng hay chỉ nên dùng khi ốm yếu?
Yến sào có thể dùng như thực phẩm bồi bổ thường xuyên với liều lượng hợp lý (3–5g/ngày). Không cần chờ đến khi sức khỏe suy giảm mới dùng. Đặc biệt phù hợp với người cao tuổi, phụ nữ sau sinh, người lao động trí óc và học sinh mùa thi.

Yến Sào Khánh Hòa Vinari – Lựa chọn đồng hành cùng sức khỏe và giá trị bền lâu

Giữa thị trường ngày càng đa dạng về sản phẩm yến, việc chọn được một thương hiệu uy tín, có xuất xứ minh bạch, chất lượng đồng nhất và dịch vụ tận tâm trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Tại Vinari, chúng tôi mang đến cho bạn trải nghiệm trọn vẹn với các dòng yến sào Khánh Hòa nguyên chất, yến chưng sẵn tiện lợi, cùng những dòng sản phẩm đa vị, phù hợp với từng thể trạng, từng nhu cầu dinh dưỡng và thói quen sử dụng.

Nếu bạn đang tìm kiếm một giải pháp chăm sóc sức khỏe từ thiên nhiên – vừa an toàn, vừa hiệu quả – thì yến sào Khánh Hòa Vinari là một khởi đầu lý tưởng. Chúng tôi sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong hành trình nâng cao thể chất và duy trì trạng thái sống tích cực mỗi ngày, bằng sự tỉ mỉ, am hiểu và trân trọng từng tổ yến thật sự có giá trị.